နာဂစ္နဲ ့အာတူးပီ (ဖက္ျဖစ္ေအာင္ ဖက္ေစခ်င္ပါသည္။)

ဦးစိန္ေက်ာ္လႈိင္
ကမၻာကေပးတဲ့ အကူအညီေတြ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန႔္ၾကာေအာင္ လုပ္ေနတဲ့ ျမန္မာစစ္အစိုးရမ်ိဳးကုိ ႏုိင္ငံတကာက စစ္အင္အားသုံး ၀င္ၿပီး ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြ ကူညီသင့္တယ္ဆုိတဲ့ဘက္က ေထာက္ခံေျပာဆုိသူေတြရွိသလုိ စစ္ေရးနည္းမသုံးဖုိ႔ သတိေပးတဲ့သူေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေတြလည္း ရွိပါတယ္။

အစိုးရတရပ္အေနနဲ႔ မိမိျပည္သူေတြအေပၚ ကာကြယ္ႏုိင္စြမ္း မရွိေတာ့ဘူးဆုိရင္ လူမႈေရးကိစၥ အေျခခံျပီး ႏုိင္ငံတကာအသုိင္းအ၀န္းက စစ္ေရးနည္းနဲ႔ ၀င္စြက္ခြင့္ရွိတယ္ဆုိတဲ့ ကုလသမဂၢ လုပ္ပုိင္ခြင့္ကုိ အဂၤလိပ္လုိ Responsibility to Protect လို႔ ေခၚပါတယ္။ အေခၚရလြယ္ေအာင္ အာတူးပီ (R2P) ဆုိတဲ့ အဂၤလိပ္စာလုံး အတုိေကာက္နဲ႔ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြမွာ သုံးႏႈန္းေလ့ ရွိပါတယ္။



အာတူးပီျဖစ္လာတဲ့အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကေတာ့ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း ရ၀မ္ဒါနဲ႔ ေဘာ့စနီးယား ဟာဇီဂုိဗီးနားက Srebrenica ေဒသေတြမွာ ရက္စက္တဲ့ သတ္ျဖတ္မႈေတြအျပီး ဒါမ်ိဳးေတြ မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လုိကာကြယ္ၾကမလဲဆုိၿပီး ကေနဒါအစိုးရက စတင္ေလာေဆာ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒိေနာက္၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ အာတူးပီ Mandate ကုိ ကုလသမဂၢက အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။

ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ အာတူးပီသုံးဖုိ႔ အဓိက အေျခအေန (၄) မ်ိဳး လုိပါတယ္။ လူအစုလုိက္ အျပဳံလုိက္ သတ္ေနတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး (Genocide) လူမ်ိဳးစုေတြ မ်ိဳးတုံးေအာင္သတ္ျဖတ္ေနတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး (ethnic cleansing)၊ စစ္ရာဇ၀တ္မႈေတြ က်ဴးလြန္ေနတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး(War Crimes) နဲ႔ ျပည္သူေတြအေပၚ ရက္ရက္စက္စက္ က်ဴးလြန္ေနတဲ့အေျခအေနမ်ိဳး (Crime against humanity) ေတြမွာ အာတူးပီသုံးႏုိင္တယ္ဆုိၿပီး တိတိက်က် သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ႏုိင္ငံတခုမွာ ဒီလုိအေျခအေနတခုခု ျဖစ္ေနရင္ ႏုိင္ငံတကာအသုိင္းအ၀န္းက စစ္ေရးနည္းနဲ႔၀င္ၿပီး အကာ အကြယ္ ေပးႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ သေဘာျဖစ္ပါတယ္။

ခုဆုိရင္ ကယ္ဆယ္ေရး ပစၥည္းေတြတင္ထားတဲ့ အေနာက္ႏုိင္ငံစစ္သေဘၤာတခ်ိဳ႕ ျမန္မာကမ္းေျခနဲ႔ မလွမ္းမကမ္းမွာ ေရာက္ေနသလုိ တခ်ိဳ႕ႏုိင္ငံေတြကလည္း စစ္အစိုးရခြင့္ျပဳခ်က္မယူဘဲ ေလေၾကာင္းကေန ကယ္ဆယ္ေရးပစၥည္းေတြ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚခ်ေပးသင့္တယ္လုိ႔ ဖိအားေပးေနခ်ိန္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာတူးပီသုံးဖုိ႔ အေျခအေနရွိသလား ဆန္းစစ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။

အာတူးပီေထာက္ခံတဲ့ အေနာက္အုပ္စုေတြကေတာ့ သဘာ၀ မုန္တုိင္းအႏၲရာယ္အၿပီးမွာ ျမန္မာ စစ္အစုိးရက ျပည္ပအကူအညီေတြ ၾကန္႔ၾကာေအာင္ လုပ္ေနတဲ့အခ်က္ကုိ ျပည္သူေတြ အေပၚ ရက္ရက္စက္က်ဴးလြန္ေနတဲ့ အေျခေနမ်ိဳး (Crime against humanity) လုိ႔ စြပ္စြဲပါတယ္။ ဒီစြပ္စြဲခ်က္ဟာ မူလ အာတူးပီလုပ္ပုိင္ခြင့္ပါ အေျခအေနနဲ႔ကုိက္ညီေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကုလသမဂၢလုံျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္မလုိဘဲ အင္အားႀကီးအေနာက္ႏုိင္ငံေတြက ျမန္မာ ႏုိင္ငံထဲကုိ စစ္အင္အားသုံး၀င္ဖို႔ ကုိယ့္ဘာသာ ဆုံးျဖတ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ အာတူးပီေထာက္ခံသူေတြက ယူဆပါတယ္။

ဒီအဆုိကုိ International Crisis Group (ICG) ကလည္း ေထာက္ခံၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ စစ္အင္အား သုံး၀င္ဖုိ႔ လမ္းခင္းေပးတဲ့အခ်က္လုိ႔ ေထာက္ျပပါတယ္။ တဘက္ကၾကည့္ေတာ့လည္း ICG ဥကၠ႒ Gareth Evans ဟာ Australia ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးေဟာင္းျဖစ္သလုိ အာတူးပီကုိ ကုလသမဂၢက အသိအမွတ္ျပဳလာေအာင္ တခ်ိန္က ဦးေဆာင္စည္း႐ုံးခဲ့သူ ျဖစ္ေနျပန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာတူးပီကုိ ေထာက္ခံတဲ့ သူ႔အျမင္ဟာ အံ့ၾသစရာမဟုတ္ပါဘူး။ ဂ်ာမန္အစိုးရ ပါလီမန္ အမတ္ေတြထဲမွာလည္း အာတူးပီေထာက္ခံသူေတြရွိၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ စစ္အင္အားသုံး၀င္ဖုိ႔ သေဘာတူပါတယ္။

ျမန္မာႏုိ္င္ငံကုိ အာတူးပီသုံးပီ စစ္ေရးနည္းနဲ႔ ၀င္စြက္မယ္ဆုိရင္ တျခားႏုိင္ငံေတြပါ အလားတူ စစ္ေရးနည္းနဲ႔ ၀င္စြက္ႏုိင္ဖုိ႔ နမူနာျဖစ္သြားႏုိင္တဲ့အတြက္ ထင္ရွားတဲ့ ဂ်ာမန္ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ ေထာက္ခံတဲ့ အေနာက္ႏုိင္ငံ ဖိအားေပးအုပ္စုေတြကပါ အပူတျပင္း ေတာင္းဆုိေနတာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ထင္ျမင္သူေတြလည္း ရွိပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ အာတူးပီသုံးၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံထဲကုိ စစ္ေရးအင္အားနဲ႔ ၀င္မယ္ဆုိရင္ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ စရိတ္နဲ႔ လက္နက္ကုိင္ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္လာႏုိင္တယ္ဆုိၿပီး ကုလသမဂၢ လူမႈေရးရာညႇိႏႈိင္းေရးအဖြဲ႕ (UNOCHA) က သတိေပးထားပါတယ္။ အာဏာရွင္ႏုိင္ငံေတြကေတာ့ အာတူးပီဟာ အစိုးရ အေျပာင္းအလဲ လုပ္ႏုိင္ေအာင္ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ စစ္ေရးနည္းႀကိဳးပမ္းခ်က္ေတြအတြက္ ႀကိဳၿပီး အကာအကြယ္ယူထားတာလုိ႔ ယူဆပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ပါေမာကၡ Edward Luck ရဲ့အျမင္ကုိ ၾကည့္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ ပါေမာကၡ Edward Luck ဟာ အာတူးပီလုပ္ပုိင္ခြင့္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကုလသမဂၢ အထူးအႀကံေပးအရာရွိအျဖစ္ ဒီႏွစ္ဆန္းပုိင္းကမွ ကုလသမဂၢက ခန္႔အပ္ျခင္းခံရသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ပါေမာကၡ Edward Luck ကေတာ့ အာတူးပီသုံးၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း စစ္ေရးနည္းနဲ႔ ၀င္ေရာက္ဖုိ႔ ကိစၥကုိ သေဘာမတူပါဘူး။ အစိုးရတရပ္က ေစာေစာက ေျပာခဲ့တဲ့ အေျခအေနေလးမ်ိဳးထဲက တမ်ိဳးမ်ိဳး က်ဴးလြန္ေနရင္သာ အာတူးပီသုံးဖုိ႔ လုိၿပီး တျခားကိစၥေတြအတြက္ သေဘာတူထားတာ မရွိတဲ့အခ်က္ကုိ သတိျပဳဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ လက္ရွိျမန္မာႏုိင္ငံအေရးမွာ အာတူးပီသုံးရင္ ျဖစ္လာႏုိင္တဲ့ အက်ိဳးဆက္ေတြကုိ ပါေမာကၡ Edward Luck က ခုလို ျမင္ပါတယ္။

-သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ ျဖစ္ေနတာ ကူညီမယ့္ကိစၥ မတုံ႔ျပန္ဘဲ လုပ္ေနတဲ့ ျမန္မာစစ္အစိုးရကုိ ျပည္သူေတြအေပၚ ရက္ရက္စက္က်ဴးလြန္ေနတဲ့အေျခေနမ်ိဳး (Crime against humanity) ေရာက္ေနၿပီဆုိတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြရွိေပမယ့္ ဒီအခ်က္ဟာ ဥပေဒပညာရွင္ေတြၾကား အေခ်အတင္ ေဆြးေႏြးရမယ့္ကိစၥျဖစ္တယ္။

-ေလေၾကာင္းကေန ဒုကၡသည္ေတြအတြက္ အစားအစာေတြ ခ်ေပးမယ္ဆုိရင္လည္း ေျမျပင္မွာ လူေတြ႐ုန္းရင္းဆန္ခတ္ ျဖစ္ကုန္ႏုိင္တယ္။

-ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚကလည္း ခုဆုိေရလႊမ္းေနေသးတယ္။ ေျမျပင္မွာ လူကုိယ္တုိင္ ျဖန္႔ျဖဴးေပး သေလာက္ မထိေရာက္ႏုိင္ဘူး။

-လုိခ်င္တဲ့ေနရာ အတိအက် ပစၥည္းခ်ေပးႏုိင္ဖုိ႔ အေတာ္မလြယ္တဲ့ကိစၥျဖစ္တယ္။

-ျမန္မာေလပုိင္နက္ကုိ က်ဴးေက်ာ္တာဟာ ျပင္ပကမၻာကုိ စစ္အစိုးရက ပုိၿပီး သံသယျဖစ္ေစႏုိင္ တယ္ဆုိတဲ့ ဒီအခ်က္ (၅) ခ်က္ကုိ အာတူးပီေရးရာ ကုလသမဂၢ အထူးအႀကံေပးအရာရွိ ပါေမာကၡ Edward Luck က ေထာက္ျပပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ အာတူးပီဟာ ရ၀မ္ဒါႏုိင္ငံမွာ တခ်ိန္က လူ (၈) သိန္းေက်ာ္ အစုလုိက္အျပံဳလုိက္ သတ္ျဖတ္တာမ်ိဳး မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ႏုိင္တာမို႔ အာဖရိကႏုိင္ငံေတြက အာတူးပီလုပ္ပုိင္ခြင့္ကုိ ေထာက္ခံတယ္ဆုိတာကုိေတာ့ ပါေမာကၡ Edward Luck က ၀န္ခံပါတယ္။

ျပင္သစ္ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး Bernard Kouchner ကေတာ့ မုန္တုိင္းဒုကၡသည္ေတြေပးမယ့္ ႏုိင္ငံတကာ အကူအညီေတြ ျမန္မာစစ္အစိုးရလက္ခံလာေအာင္ လုံျခဳံေရးေကာင္စီက စစ္အစိုးရကုိ ဖိအားေပးသင့္တယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ လုံျခဳံေရးေကာင္စီဟာ ျမန္မာစစ္အစိုးရကုိ အကူအညီေတြ လက္ခံလာေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ရင္ သတၱိေၾကာင္တယ္လုိ႔ ခံစားထုိက္ေၾကာင္း Le Monde ျပင္သစ္ သတင္းစာမွာ Mr Kouchner က ေရးပါတယ္။

ျမန္မာကမ္း႐ုိးတန္းနဲ႔ မလွမ္းမကမ္းမွာ ကယ္ဆယ္ေရးပစၥည္းေတြတင္ၿပီးေစာင့္ေနတဲ့ ျပင္သစ္စစ္သေဘၤာLe Mistral ရွိေနတယ္ဆုိေပမယ့္ ျပႆနာက သေဘၤာေပၚက ကယ္ဆယ္ေရး ပစၥည္းေတြ ကုန္းေပၚေရာက္တာနဲ႔ ဘယ္သူက တာ၀န္ယူမလဲဆုိတဲ့ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံတကာအကူအညီပစၥည္းေတြ ဒုကၡသည္လက္ေရာက္ေအာင္ ေမ (၂၅) ရက္ အာဆီယံ အစည္းအေ၀းက လမ္းခင္းေပးႏုိင္မယ္လုိ႔ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးက ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

အာတူးပီသုံးၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံထဲကုိ စစ္ေရးနည္းနဲ႔၀င္ရင္ ဘာျဖစ္ႏုိင္တယ္၊ ညာျဖစ္ႏုိင္တယ္ ေထာက္ျပသူေတြအေနနဲ႔ စစ္ေရးနည္းဟာ အာတူးပီ လုပ္ပုိင္ခြင့္ထဲက မတတ္သာမွ သုံးရမယ့္ ေနာက္ဆုံးနည္းလမ္း ျဖစ္တယ္ဆုိတာ သတိခ်ပ္ဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔ ကေနဒါႏုိင္ငံ Winnipeg တကၠသိုလ္ ဥကၠ႒ Lloyd Axworthy ကလည္း သူ႕အျမင္ကုိ ေဖာ္ထုတ္ပါတယ္။

အစိုးရေတြ ကုိယ့္ျပည္သူကုိ ကာကြယ္ႏုိင္စြမ္းရွိလာေအာင္ ဖိအားေပးတဲ့ေနရာမွာ က်ယ္ျပန္တဲ့ သံတမန္ေရးနည္းလမ္းေတြ၊ ႏုိင္ငံေရးနည္းလမ္းေတြသုံးၿပီး သက္ဆုိင္ရာ အစိုးရေတြကုိ ဖိအားေပးတဲ့နည္းေတြလည္း ကုလသမဂၢရဲ့ အာတူးပီလုပ္ပိုင္ခြင့္ထဲမွာ ပါေနပါတယ္လုိ႔ Lloyd Axworthy က ေျပာပါတယ္။

ေျပာရရင္ေတာ့ အျပစ္မရွိသူတေယာက္ဟာ AK-47 ေမာင္းျပန္ေသနတ္နဲ႔ အျပစ္ခံရလုိ႔ ေသေသ၊ ႏုိင္ငံတကာအကူအညီေတြ မရေအာင္ အပိတ္ခံထားရလုိ႔ အစာငတ္ေသေသ အေျခခံအားျဖင့္ အာတူးပီနဲ႔ အက်ံဳး၀င္ပါတယ္လို႔ Lloyd Axworthy က ဆက္ေျပာပါတယ္။

ဆူဒန္ႏုိင္ငံ ဒါဖာ နဲ႔ ကြန္ဂိုလုိကိစၥေတြမွာ ႏုိင္ငံတကာအသုိင္းအ၀န္းက ထိထိေရာက္ေရာက္ မကူညီႏုိင္ခဲ့တာေတြကုိၾကည့္ရင္ အာတူးပီဟာ ေထာက္ခံသူမ်ားမ်ားလုိေနတယ္၊ ဒိထက္တုိးတက္ ေအာင္ ျပဳျပင္ဖုိ႔ လုိေနတယ္လုိ႔ပါ သူကေျပာပါတယ္။

ဒါျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံမုန္တုိင္းဒုကၡသည္ေတြအေရးမွာ အာတူးပီသုံးႏုိင္ရင္ အထူးသျဖင့္ အာရွႏုိင္ငံ ေတြအတြက္ အာတူးပီႏုိင္ငံတကာစံႏႈန္းရဲ႕ အေရးပါမႈကုိ ခုိင္ခုိင္မာမာ ေဖာ္ထုတ္ျပသရာ ေရာက္မွာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ကေနဒါႏုိင္ငံ Winnipeg တကၠသိုလ္ ဥကၠ႒ Lloyd Axworthy က ယူဆပါတယ္။